Responsive design là gì? Tối ưu thiết kế web responsive ra sao? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây!

Responsive design là gì?

Responsive design là một phương pháp thiết kế trang web nhằm tạo ra trải nghiệm người dùng tốt nhất có thể trên mọi loại thiết bị và kích thước màn hình khác nhau. Với responsive design, trang web sẽ tự động thích ứng và hiển thị một cách tối ưu trên các thiết bị từ điện thoại di động, máy tính bảng đến máy tính để bàn.

Responsive Web Design được tạo ra bởi nhà thiết kế và nhà phát triển web tên là Ethan Marcotte. Ông đã giới thiệu khái niệm này trong một bài viết trên trang web A List Apart vào tháng 5 năm 2010. Trong bối cảnh sự gia tăng nhanh chóng của người dùng Internet trên các thiết bị di động, Marcotte đã nhận ra cần phải có một phương pháp thiết kế linh hoạt và nhất quán hơn để đảm bảo trang web hiển thị tốt trên mọi loại thiết bị và kích thước màn hình khác nhau.

Ý tưởng của Marcotte về Responsive Web Design (RWD) đã mở ra một cách tiếp cận mới trong thiết kế web, cho phép trang web tự động thích ứng với kích thước màn hình của người dùng, từ điện thoại di động đến máy tính bảng và máy tính để bàn. Điều này đã giúp cải thiện trải nghiệm người dùng và giảm bớt sự cần thiết phải tạo ra các phiên bản riêng biệt cho từng thiết bị, tiết kiệm thời gian và chi phí cho các nhà phát triển web.

Responsive website, chỉ với 1 bộ Code và 1 tên miền duy nhất, mang đến trải nghiệm tối ưu cho người dùng trên mọi thiết bị, đã giải quyết ổn thỏa mọi vấn đề của WAP Design.

Tầm quan trọng của thiết kế web responsive?

Không tể phủ nhận, và nó ảnh hưởng sâu rộng đến nhiều khía cạnh của trải nghiệm người dùng và hiệu quả kinh doanh trực tuyến. Dưới đây là một số điểm quan trọng về tầm quan trọng của thiết kế web responsive:

• Trải nghiệm người dùng tốt hơn: Thiết kế web responsive giúp đảm bảo rằng người dùng trên mọi loại thiết bị và kích thước màn hình đều có trải nghiệm tốt nhất có thể. Điều này tạo ra sự nhất quán và tiện lợi trong việc truy cập và tương tác với trang web.

• Tăng cường khả năng tiếp cận: Với số lượng người dùng truy cập Internet từ các thiết bị di động đang ngày càng tăng, thiết kế web responsive là cách tốt nhất để đảm bảo rằng trang web của bạn có thể tiếp cận được tất cả các đối tượng mục tiêu của mình, không phụ thuộc vào loại thiết bị họ sử dụng.

• Tối ưu hóa tốc độ tải trang: Thiết kế web responsive thường đi kèm với việc tối ưu hóa hình ảnh và nội dung để phù hợp với mọi kích thước màn hình. Điều này giúp cải thiện tốc độ tải trang và trải nghiệm duyệt web tổng thể của người dùng.

• SEO tốt hơn: Google đã công bố rằng việc có một trang web responsive có thể cải thiện vị trí trong kết quả tìm kiếm di động. Điều này bởi vì một trang web responsive cung cấp trải nghiệm người dùng tốt hơn và tạo ra một URL duy nhất, giúp Google hiểu và xếp hạng trang web của bạn dễ dàng hơn.

• Tiết kiệm thời gian và chi phí: Thay vì phải phát triển và duy trì nhiều phiên bản của trang web cho các thiết bị khác nhau, thiết kế web responsive cho phép bạn tạo ra một trang web duy nhất mà hoạt động trên mọi thiết bị. Điều này giúp tiết kiệm thời gian và chi phí cho quản lý và phát triển trang web.

Tối ưu thiết kế web responsive ra sao?

Xây dựng một trang web responsive tối ưu trải nghiệm người dùng đòi hỏi sự kết hợp giữa việc sử dụng các kỹ thuật thiết kế linh hoạt và hiệu quả cùng với việc tập trung vào nhu cầu và mong muốn của người dùng. Dưới đây là một số cách bạn có thể xây dựng một trang web responsive tối ưu trải nghiệm người dùng:

• Bắt đầu với Wireframes

Đầu tiên, bạn cần xây dựng các Wireframes. Đó là những bản phác thảo bố cục của các giao diện Website/app dưới dạng Box Holder, nhằm thể hiện các thành phần chính như vị trí nút (button), văn bản, hình ảnh,… 

Khi lên Wireframes, bạn cần lưu ý giữ cho thiết kế đơn giản. Lý do là bởi ở giai đoạn này, bạn cần thử nghiệm các giải pháp khác nhau để chọn ra thiết kế phù hợp nhất với đối tượng người dùng. Vì vậy, thay vì tốn thời gian tối ưu từng Wireframe pixel, hãy tập trung vào chức năng và cấu trúc thông tin của thiết kế. 

• Xác định các Breakpoints

Breakpoints là các mốc giới hạn theo chiều rộng màn hình, ở đó, giao diện Website được điều chỉnh theo phiên bản phù hợp nhất với thiết bị của người dùng. 

Breakpoints được xác định bởi chiều rộng tối thiểu/tối đa (min-width/max-width) của CSS media queries. Về cơ bản, Media queries là một tính năng của CSS được sử dụng để xác định và áp dụng các quy tắc CSS dựa trên các điều kiện nhất định về thiết bị hoặc môi trường hiển thị. Các media queries này sẽ chứa các điều kiện Breakpoints để xác định khi nào các quy tắc CSS cụ thể được áp dụng.

   

Thông thường, các Developer sẽ dựa trên các thiết kế Wireframe của Designer để xác định các Breakpoints phù hợp. Cũng vì vậy, không có một quy chuẩn nào trong việc xác định các mốc giới hạn. Tuy nhiên, có 3 mốc Breakpoints phổ biến nhất hiện nay: 

• 320 – 768 px: breakpoint dùng cho smartphone
• 768 – 1024 px: breakpoint dùng cho tablet
• >1024px: breakpoint dùng cho laptop, PC, TV…

• Ưu tiên thiết kế cho thiết bị di động

Khi thiết kế giao diện web responsive, Designer nên ưu tiên thiết kế nội dung cho phiên bản di động (Mobile-first design), trước khi tinh chỉnh nội dung cho các khung nhìn (Viewport) lớn hơn. Việc này nhằm giúp Designer tập trung vào những nội dung thực sự quan trọng (theo nhu cầu người dùng), thay vì sa đà vào những yếu tố bay bổng không cần thiết. 

Bạn cũng nên cân nhắc ẩn một số nội dung nhằm tối ưu hóa không gian khi thiết kế Responsive Web. Một ví dụ phổ biến khi thiết kế cho phiên bản Mobile là việc sử dụng menu hamburger để ẩn các nội dung trên thanh menu điều hướng.

Ngoài ra, bạn cần chú ý tối ưu các yếu tố tương tác cho màn hình cảm ứng, đảm bảo người dùng có thể tương tác thoải mái với ngón tay. Để làm được điều này, bạn có thể sử dụng các media queries như orientation và aspect-ratio để xác định các điều kiện và điều chỉnh thiết kế dựa trên thiết bị của người dùng.

• Sử dụng Fluid Grid

Fluid Grid là một dạng lưới linh hoạt, chia chiều rộng của trang thành các cột nhỏ hơn và có kích thước bằng nhau để hiển thị nội dung.

Về cơ bản, Fluid Grid sẽ xác định kích thước bố cục tối đa của giao diện và chia lưới thành một số cột nhất định với chiều rộng và chiều cao tương ứng. Điều này giúp các phần tử dễ dàng điều chỉnh bất cứ khi nào kích thước màn hình thay đổi.

Hiện nay, có 2 loại kích thước website chính: cố định (Fixed layout) và lưu động (Fluid layout). Trong khi Fixed layout được thiết kế theo kích thước tiêu chuẩn (960px hoặc 1024px) và không thể thay đổi theo chiều rộng của khung hình. Điều này khiến giao diện trở nên mất cân đối khi kích thước màn hình thay đổi. Trái lại, Fluid layout có thể tự động tinh chỉnh phù hợp theo thông số %, giúp giao diện website trông đẹp mắt hơn.

• Cải thiện kích thước hình ảnh

Chất lượng hình ảnh ảnh hưởng rất lớn đến trải nghiệm người dùng (UX). Một Website có hình ảnh sắc nét, kích thước phù hợp sẽ tạo ấn tượng tốt đối với khách truy cập. Tuy nhiên, khi kích thước màn hình thiết bị thay đổi, một số hình ảnh có thể bị mờ hoặc biến dạng, gây ra trải nghiệm không mấy tích cực cho người dùng.

Để cải thiện điều này, bạn cần thay đổi kích thước hình ảnh bằng cách:

• Sử dụng Width và Max-width trong CSS: Thuộc tính Width giúp thiết lập chiều rộng cố định cho hình ảnh, nhờ đó, hình ảnh luôn giữ nguyên kích thước trên mọi kích thước. Đồng thời, max-width giới hạn chiều rộng tối đa và duy trì tỷ lệ khung hình gốc. Nghĩa là khi hình ảnh thu nhỏ, tỷ lệ giữa chiều rộng và chiều cao được duy trì, tránh hiện tượng méo mó.
• Sử dụng file SVG: Không như các hình ảnh Raster – thường có định dạng JPEG/PNG và độ phân giải cố định (fixed), độ phân giải của Scalar Vector Graphic (SVG) là vô hạn. Điều này có nghĩa hình ảnh SVG có thể thay đổi kích thước mà không làm giảm chất lượng.
• Tối ưu Typography: Giống như hình ảnh, chất lượng văn bản cũng sẽ ảnh hưởng rất lớn đến ấn tượng của khách truy cập đối với Website. Website có typography (kiểu chữ) không phù hợp, không chỉ  ảnh hưởng đến trải nghiệm đọc của người dùng, mà còn khiến họ nghi ngờ về độ uy tín của doanh nghiệp, cũng như chất lượng nội dung trên Website.

Để tối ưu Typography cho Website, bạn cần:

• Chọn phông chữ thích hợp: Khi chọn phông chữ Website, font bạn chọn phải hiển thị cân đối trên nhiều kích thước và độ phân giải màn hình khác nhau. Bạn nên ưu tiên sử dụng phông chữ phổ biến và an toàn cho website, như Helvetica và Roboto. Các font chữ này được tối ưu để hiển thị đẹp trên nhiều độ phân giải.
• Thiết lập font size bằng Fluid Units (Đơn vị linh hoạt): Việc sử dụng Fluid Units (Ví dụ: em hoặc rem trong CSS) giúp đảm bảo văn bản có thể điều chỉnh kích thước linh hoạt theo kích thước màn hình, mang lại trải nghiệm thân thiện hơn với người dùng trên nhiều thiết bị khác nhau.

Dưới đây là ví dụ về một đoạn code cho font size theo đơn vị rem:

html { font-size:100%; }

@media (min-width: 768px) { body {font-size:1rem;} }

@media (min-width: 1024px) { body {font-size:1.5rem;} }

Tóm lại, responsive design không chỉ là việc tạo ra một trang web có thể hiển thị đẹp trên mọi thiết bị, mà còn là việc cung cấp trải nghiệm người dùng tốt nhất dựa trên điều kiện cụ thể của từng thiết bị.

Giảng viên: Nguyễn Thị Phương Nguyên
Bộ môn Công nghệ Thông tin
FPT Mạng cá cược bóng đá TP HCM