Các doanh nghiệp hiện nay đang phải đau đầu với bài toán tìm kiếm nhân sự, mặc dù mỗi năm cả nước có hàng trăm nghìn sinh viên thuộc các hệ, ngành đào tạo tốt nghiệp ra trường. Tuy nhiên, không phải doanh nghiệp nào cũng tìm được những ứng cử viên phù hợp một cách dễ dàng. Vấn đề không nằm ở số lượng, mà ở chất lượng nguồn lao động.
Là người có nhiều năm gắn bó với sinh viên trong vai trò cựu Trưởng phòng Công tác sinh viên Cao đẳng FPT Mạng cá cược bóng đá Hồ Chí Minh. Hiện nay, trên cương vị Trưởng phòng Quan hệ doanh nghiệp anh Võ Duy Đức Minh thường xuyên tiếp xúc với các doanh nghiệp trong và ngoài nước đang hợp tác cùng nhà trường trong các lĩnh vực đào tạo, tuyển dụng, giới thiệu việc làm. Do vậy, hơn ai hết, anh rất am hiểu những kỹ năng cần thiết của sinh viên cần được trang bị, tích luỹ để đáp ứng được yêu cầu công việc từ các doanh nghiệp. Mặc dù công việc rất bận rộn, anh Minh đã dành cho chúng tôi buổi trao đổi xung quanh về vấn đề những kỹ năng cần thiết của sinh viên trong thời kỳ hội nhập.
PV: Chào anh! Là người phụ trách về quan hệ doanh nghiệp của nhà trường, anh có nhận xét gì về bối cảnh thị trường lao động hiện nay
Trong quý II/2018, cả nước có 197.700 người có trình độ cao đẳng, đại học đang thất nghiệp. Mặc dù tình trạng thất nghiệp còn cao, nhưng vẫn có rất nhiều doanh nghiệp khó khăn trong tuyển dụng lao động, điều đó cho thấy có sự mất cân đối giữa cung và cầu thị trường lao động. Hiện có đến 41% doanh nghiệp không đủ khả năng tuyển dụng lao động tay nghề cao. Vấn đề đào tạo chưa gắn liền với sử dụng lao động đã chỉ ra sự mất cân bằng giữa kỹ năng làm việc mà các sinh viên có với kỹ năng làm việc mà doanh nghiệp yêu cầu khi tuyển dụng. Do đó, vấn đề đào tạo chưa gắn liền với sử dụng lao động thể hiện qua khoảng cách quá lớn giữa giáo dục nghề nghiệp và nhu cầu của thị trường là vấn đề rất đáng quan tâm, cần phải giải quyết.
PV: Theo nhận định của anh, việc thiếu những kỹ năng cần thiết là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng thất nghiệp của sinh viên sau khi ra trường. Vậy, với kinh nghiệm và quá trình tiếp xúc với các doanh nghiệp, anh có lời khuyên gì đối với sinh viên trường?
Để đáp ứng được yêu cầu của các doanh nghiệp trong điều kiện hiện nay, các bạn sinh viên cần trang bị thật tốt những kỹ năng sau:
Thứ nhất, kỹ năng cứng:
Sinh viên cần trang bị những kiến thức chuyên môn làm nền tảng. Công nghệ có thể thay đổi nhưng kiến thức chuyên môn cơ bản vẫn luôn đứng yên và giúp sinh viên có nền tảng vững chắc. Từ đó, các bạn sinh viên cần phải nắm bắt nhanh những kiến thức bổ sung khi bước vào môi trường làm việc. Việc trang bị kiến thức nền cũng giúp sinh viên phát triển khả năng tư duy logic và tự mình giải quyết vấn đề tốt hơn. Sinh viên cần cập nhật thường xuyên những thay đổi tình hình kinh tế đất nước, những kiến thức thực tiễn hiện nay có rất nhiều phương tiện truyền thông và dễ dàng tiếp cận.
Thứ hai, kỹ năng mềm:
Kỹ năng mềm đóng góp 70% vào thành công của sinh viên khi đi xin việc. Nhà tuyển dụng trong giai đoạn hiện nay thường chú trọng đến những kỹ năng mềm sau đây:
– Kỹ năng giao tiếp, kỹ năng này cần được phát triển ngay trong suốt thời gian học tập. Kỹ năng giao tiếp bao gồm những kỹ năng trình bày vấn đề, đàm phán, thương lượng… Việc nâng cao kỹ năng giao tiếp sẽ giúp sinh viên dễ dàng thích nghi với môi trường làm việc với cường độ áp lực cao.
– Kỹ năng ngoại ngữ, kỹ năng sử dụng ngoại ngữ, đặc biệt là tiếng Anh vẫn là yêu cầu thiết yếu khi sinh viên bước vào môi trường làm việc. Với việc mở cửa và mở rộng hợp tác quốc tế, lực lượng lao động buộc phải sử dụng được ngôn ngữ quốc tế trong quá trình giao tiếp thì tăng cơ hội thành công trong công việc.
– Kỹ năng làm việc nhóm, việc các doanh nghiệp muốn xây dựng đội ngũ lao động có trách nhiệm cao trong công việc vẫn chưa đủ, mà họ cần phải có tinh thần làm việc tập thể vì mục tiêu chung.
– Kỹ năng tư duy phản biện, cách tiếp nhận thông tin của sinh viên thường là một chiều, hiện nay, sinh viên cần thay đổi thói quen tư duy vấn đề, tiếp cận với góc nhìn đa chiều. Khi vấn đề được mổ xẻ, điều quan trọng không phải đúng hay sai, mà chính là kinh nghiệm được đúc kết, hay bài học được rút ra từ vấn đề mà các bạn đã tiếp cận.
– Kỹ năng quản lý thời gian hiệu quả, nhà tuyển dụng thường đánh giá ứng viên dựa trên khả năng sử dụng hiệu quả quỹ thời gian của mình bằng những việc làm cụ thể. Việc sắp xếp công việc một cách khoa học và hợp lý sẽ giúp tiết kiệm thời gian tối đa cho mỗi người khi tham gia vào công việc của tập thể.
– Kỹ năng vượt qua khủng hoảng và cân bằng cuộc sống, đây là yếu tố ít được các bạn sinh viên chú ý, nhưng rõ ràng, xã hội ngày càng có nhiều rủi ro tiềm ẩn có thể dẫn đến khủng hoảng cả về tinh thần và thể chất.
– Kỹ năng xử lý tình huống, sinh viên có thể nâng cao hơn kỹ năng tự xử lý các hình huống gặp phải. Điều này sẽ giúp sinh viên có thể nhanh chóng hòa nhập với môi trường làm việc.
PV: Để có thể đạt được những kỹ năng như trên, Anh có lời khuyên gì đối với các bạn sinh viên trường?
Qua thực tiễn công việc, anh có vài lời khuyên với các bạn sinh viên trường ta sau đây:
Thứ nhất, tích cực tham gia các hoạt động học tập tại trường, chủ động trong các phương pháp học tập mới như thuyết trình, làm việc nhóm, thảo luận nhóm; Tham gia tích cực các hoạt động thi đua để tích lũy các kỹ năng cần thiết như kỹ năng giao tiếp, kỹ năng sống; Tham gia các lớp kỹ năng sống phù hợp do trường và tổ chức đào tạo uy tín tổ chức để tích lũy kỹ năng mềm cần thiết; Tìm kiếm các công việc bán thời gian phù hợp với mục tiêu nghề nghiệp để tích lũy kinh nghiệm; Tham gia các hoạt động công tác xã hội để nâng cao tinh thần cộng đồng, định hướng đúng đắn giá trị bản thân và mục tiêu trong cuộc sống; Rèn luyện, trao đổi ngoại ngữ mỗi ngày để đáp ứng yêu cầu công việc và lĩnh hội những kiến thức mới.
Thứ hai, ngoài việc tham gia các hoạt động như trên, sinh viên cần hình thành những thói quen sau đây để thích nghi và nâng cao kỹ năng mềm một cách nhanh nhất:
– Chỉnh chu trong giao tiếp, giao tiếp là chìa khóa của mọi thành công. Trong công việc, cần để ý đến chi tiết trong quá trình giao tiếp, suy nghĩ kỹ càng trước khi đưa ra ý kiến và kiểm tra kỹ càng bài viết, email của mình trước khi gửi đi.
– Nhiệt tình hỗ trợ đồng đội, sẵn sàng chia sẻ công việc với đồng đội và tôn trọng kết quả công việc của nhau và luôn tạo động lực cho nhau cùng phát triển.
– Luôn tìm kiếm sự sáng tạo, sinh viên cần tập thói quen suy nghĩ theo nhiều chiều hướng khác nhau, tránh đi vào lối mòn hay tư duy “an toàn”, luôn tìm mọi khả năng có thể để hoàn thành công việc.
– Chấp nhận và học từ sự chê trách của người khác, mặc dù rất khó, tuy nhiên, nếu sinh viên tập thói quen tiếp nhận một cách tích cực thì sẽ cảm thấy việc này rất nhẹ nhàng và sinh viên sẽ học được nhiều điều từ những đánh giá của đồng đội và những cá nhân xung quanh mình.
– Luôn tự động viên và có thái độ tích cực trong cuộc sống, mỗi sinh viên cần tiếp cận vấn đề ở khía cạnh tích cực, thái độ tích cực sẽ giúp sinh viên vượt qua những khó khăn và thử thách trong công việc.
– Tập thói quen làm nhiều việc cùng một lúc, sinh viên cần tập thói quen lên kế hoạch công việc rõ ràng, theo thứ tự ưu tiên… tạo ra những cách ghi nhớ những việc mình cần làm, và có phương pháp kiểm tra tiến độ công việc theo kế hoạch đã đề ra.
– Tập thích nghi với sự thay đổi, không nên đặt mình trong “vùng an toàn”, cởi mở và chấp nhận sự thay đổi là bước đầu tiên, sau đó sẽ tự điều chỉnh mình có thói quen thích nghi tốt trong bất cứ hoàn cảnh nào.
– Học cách lắng nghe và trở nên hài hước trong giao tiếp, phải biết cách lắng nghe và tiếp nhận thông tin chủ động, khi biết cách lắng nghe, sẽ tạo dựng mối quan hệ bền vững, tạo dựng niềm tin với đối tượng giao tiếp. Khi giúp người khác cảm thấy vui, bạn sẽ càng thành công trong giao tiếp.
Tóm lại, vấn đề việc làm và khả năng thích ứng với việc làm đang trở nên rất cạnh tranh do yêu cầu từ nhà tuyển dụng ngày càng khắt khe hơn. Trong giai đoạn hiện nay, nhà tuyển dụng không còn chú trọng quá nhiều đến kỹ năng cứng, mà đánh giá cao kỹ năng mềm của ứng viên để đưa ra quyết định tuyển chọn. Khi sinh viên trang bị đầy đủ những kỹ năng cần thiết, bản thân sinh viên sẽ làm chủ công việc của mình, làm chủ chính mình và giành chiến thắng tuyệt đối trong mắt nhà tuyển dụng.
PV: Xin cảm ơn Anh Minh về cuộc trao đổi thú vị này. Chúc anh luôn mạnh khỏe, công tác tốt và luôn là cầu nối đắc lực trong việc kết nối nhà trường, doanh nghiệp và các bạn sinh viên!
Hồng Quý.