Nếu bạn có đam mê với lĩnh vực truyền thông, vậy thì không nên bỏ qua kiến thức mới về Infotainment – xu hướng mới của truyền hình hiện đại trong bài viết dưới đây!
Infotainment là gì?
Thông tin mang tính giải trí (Infotainment) là một trong những hiện tượng báo chí phổ biến trên thế giới hiện nay. Về mặt từ nguyên, khái niệm thông tin mang tính giải trí infotainment là sự kết hợp giữa “thông tin” (information) và “giải trí” (entertainment). Hay nói cách khác, chính phương thức chuyển tải thông tin đóng vai trò quyết định, trở nên quan trọng hơn cả nội dung thông tin cần truyền đạt đến công chúng. Đây là thể loại chương trình tin tức mới, mang hình thái tươi mới, với phong cách vay mượn từ xu thế mới của thời đại chương trình truyền hình mang tính thương mại và những thị hiếu thẩm mỹ mang phong cách MTV, Holywood.
Cụ thể hơn, đó là những chương trình tin tức cập nhật liên tục, đa chiều và sát gần với những sự kiện nóng hổi vừa mới xảy ra thông qua những hình ảnh bắt mắt, sinh động đánh vào thị giác công chúng kết hợp với những title, tiêu đề nhắm vào cảm xúc của con người. Thậm chí, những yếu tố này còn xuất hiện với tần suất lớn và rõ hơn cả việc chứng tỏ hay xác minh độ tin cậy của nguồn tin.
Một số nhà phê bình còn nhấn mạnh trong các chương trình có dấu ấn của thông tin mang tính giải trí, việc biên tập viên xuất hiện như thế nào trước ống kính máy quay, cách họ trình bày tin tức như thế nào còn quan trọng hơn các kĩ năng báo chí khác. Bên cạnh đó, khi khán giả có thể xem truyền hình mọi nơi bằng hình thức trực tuyến hay điện thoại thông minh, hiện tượng này còn xuất hiện những thông tin mang câu hỏi mở tấn công vào cái “tôi” của công chúng và trông chờ sự tương tác giữa công chúng và người làm báo. Chính hiện tượng này đang góp phần làm môi trường truyền hình trở nên tự do hơn, đời tư hơn (non-fiction) và đang tạo nên một xu thế chung của thời đại, một cơ sở hạ tầng mang tính quốc tế của vũ khí truyền thông.
Infotainment trên truyền hình quốc tế
Ở Anh, những kênh truyền hình truyền thống phục vụ công chúng như BBC (không kể đến những kênh ra đời với mục đích thương mại như ITV (Independent Television) và Channel 4) đã cho ra đời những chương trình chất lượng tầm cỡ quốc gia và thế giới. Những chương trình truyền hình này dần bắt đầu bị ảnh hưởng bởi xu hướng thông tin mang tính chất giải trí (infotainment). Vai trò của yếu tố giải trí, từ cuối trong bộ ba “truyền tin, giáo dục và giải trí” cộng đồng đã giữ vai trò nổi trội suốt những năm 1990. Minh chứng cho hiện tượng này chính là việc BBC cho phát sê-ri “Panorama” – chương trình tài liệu điều tra nổi tiếng vào những tối cuối tuần bắt đầu từ năm 1953 cho đến nay.
Vào năm 2007, thời lượng chương trình truyền hình này từ 10 phút đã tăng lên 30 phút, thậm chí hiện nay có những chương trình đặc biệt kéo dài 60 phút nhằm đáp ứng nhu cầu của công chúng. Một mặt khác, ITV cũng chú trọng đầu tư hơn những chương trình có tính điều tra như “World in Action” (từ năm 1963 đến 1965 và từ 1967 đến 1998) và “This week” (từ 1955 đến 1992) ở những khung giờ vàng – drama và những chương trình truyền hình thực tế.
Ở Đông Âu và Xô Viết cũ, sự thắng lợi của chủ nghĩa tư bản đã góp phần làm suy yếu hệ thống phát sóng các kênh truyền hình công cộng theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Sự tuyên truyền trên các phương tiện truyền thông bị phơi bày và làm giảm dần lòng tin, họ cần một cơ chế mới để duy trì sự sống của mình.
Cựu thư ký của tổng thống cộng hòa Séc đã lưu ý: “Ngày càng nhiều các nhà báo Séc thâm nhập vào xu hướng thông tin mang tính chất giải trí (infotainment). Và nhiều phương tiện truyền thông khác liên quan cũng đang chuyển mình trong những tin tức được “mềm hóa”, tính giải trí, hấp dẫn cao hơn bởi sự thúc đẩy tất yếu của nền văn hóa truyền hình. Một nghiên cứu báo chí khác của Nga đã tìm thấy “những phương tiện truyền thông ngày càng mong muốn thỏa mãn những mong muốn của công chúng, chú ý mạnh mẽ vào những gì có tính giải trí cáo nhất…” của những nhà báo trẻ “sẵn sàng chấp nhận” “vai trò của một kẻ mua vui”.
Tại Ấn Độ, nơi được xem là khu chợ thông tin truyền hình đông đúc nhất thế giới (trước năm 2009, quốc gia này có đến tận 65 kênh tin tức), xu hướng thông tin mang tính giải trí ở đây phát triển cực kì dữ dội. Sự bãi bỏ những quy định của ngành tin tức đã tạo nên hiện tượng bùng nổ thông tin ở quốc gia này cũng là điều dễ hiểu. Những nhà đầu tư tư nhân đã nắm bắt rất nhiều cơ hội trong việc đầu tư những kênh truyền hình tin tức nhằm thu về lợi nhuận.
Sự bành trướng của những cuộc thi, gameshow, những sê-ri chương trình truyền hình ăn khách như “Who wants to be a Millionaire?”, sự phát triển của điện ảnh Bollywood,… đã góp phần thúc đẩy xu hướng “lá cải hóa” của những chương trình tin tức truyền hình khai thác thông tin xoay quanh những chương trình trên. Đặc biệt là những diễn viên nổi tiếng, những nhân vật thành công trong các gameshow.
Tại Ấn Độ đã có hẳn một kênh truyền hình chuyên khai thác, cập nhập thông tin hằng ngày về những người nổi tiếng: “Khabar Filmi Hai” (nghĩa là “Tin tức điện ảnh”) với đầy những tin đồn, vụ bê bối, những vấn đề xoay quanh cuộc sống hằng ngày của người nổi tiếng hay thông tin về những bộ phim đang được ưu thích.
Bên cạnh đó, nhiều kênh truyền hình còn tận dụng sự xuất hiện lớp người nổi tiếng này trên các chương trình truyền hình để thu hút sự theo dõi của công chúng. Họ trở thành người dẫn chương trình, khách mời thường xuyên trên các tin tức nhằm mục đích thúc đẩy tỉ lệ người xem. Có thể nói, hiện tượng “Bollywood hóa” là một trong những đặc trưng của những kênh truyền hình chuyên phát sóng tin tức trong xu hướng thông tin mang tính chất giải trí (infotainment) tại Ấn Độ. Tựu chung, hiện tượng thông tin mang tính giải trí tại Ấn Độ gói gọn trong 3 từ “phim ảnh” – “tội ác” – “bóng gậy” (the three Cs – cinema, crime and cricket).
Hiện tượng này xảy ra tương tự với các nước có ngành công nghiệp giải trí phát triển như Thái Lan, Hàn Quốc, Nhật Bản. Một trong những nguồn tin khi khai thác có thể mang về nhiều giá trị cho các kênh truyền hình chính là thông tin về người nổi tiếng. Những thông tin này đáp ứng được thị hiếu đám đông; đặc biệt là với những chương trình tin tức có sự tương tác trực tiếp với những người nổi tiếng đó. Những tin tức này được phát thường xuyên vào các khung giờ nhất định trong ngày ngay sau những tin tức chính luận. Sự mềm dẻo trong cách thể hiện thông tin cũng được thể hiện rất rõ nơi đây. Cùng một thông tin nhưng chương trình ở những kênh truyền hình khác nhau sẽ có những cách chuyển tại thông tin khác nhau.
Tại Trung Quốc, dù chế độ xã hội quốc gia này có sự kiểm soát gắt gao thông tin trên các khắp phương tiện truyền thông nhưng theo xu thế toàn cầu, truyền hình của Trung Quốc cũng thay đổi dần cách thức tuyên truyền chính trị. Hay nói chính xác là “tuyên truyền một cách linh hoạt và mềm dẻo” hơn, thay thế những thông tin khô khan bằng những cách dễ tiếp nhận, chú trọng dần hơn vào những thông tin phi chính trị và thông tin giải trí. Đây là loại thông tin được đánh giá đặc biệt hấp dẫn với những đại bộ phận công chúng và là nền tảng của việc thu lợi nhuận.
Kênh truyền hình “Phoenix InfoNews” của tập đoàn Murdoch’s News Corp. thường xuyên phát sóng những chương trình đậm đặc hiện tượng thông tin mang tính giải trí như “Easy Time, Easy News” với những tin tức “mềm” và góc nhìn lạ. Bên cạnh đó, những chương trình tin tức như: “Poenix focus, “Showbiz report” ,… cũng được đánh giá là những chương trình tin tức ăn khách với những cách chuyền tải hấp dẫn.
Infotainment trên truyền hình Việt Nam
Tại Việt Nam, những chương trình tin tức cũng dần bị ảnh hưởng bởi hiện tượng thông tin mang tính chất giải trí (infotainment). Giờ đây, trước sự đổi mới và phổ biến của các chương trình truyền hình với công chúng, truyền hình Việt Nam không ngừng nâng cao chất lượng cũng như cập nhập nhanh chóng những thay đổi của truyền hình thế giới. Sự nâng cấp hình thức phát sóng các chương trình tin tức truyền thống như thời sự, dự báo thời tiết… không chỉ về nội dung, hình thức thể hiện mà còn cả mở rộng khung giờ phát sóng. Ứng dụng nhiều hơn các kỹ thuật hiện đại vào chương trình nhằm tạo nên sự sinh động, hấp dẫn với công chúng.
Bên cạnh đó, truyền hình Việt Nam xuất hiện liên tiếp những chương trình tin tức mới dành cho nhiều đối tượng khác nhau, không còn bó buộc ở một chương trình riêng nữa như các chương trình tin tức dành cho: nông dân, đồng bào các dân tộc, phụ nữ, bà mẹ, trẻ em,…Không những thế, hàng loạt các chương trình “trẻ”, mang tính tương tác cao, mới mẻ cũng xuất hiện liên tiếp trên các kênh truyền hình. Khái niệm người dẫn chương trình hay phát thanh viên gần như biến mất trên sóng truyền hình Việt Nam, giờ đây, họ là những biên tập viên, những người trực tiếp thu nhận và truyền đạt thông tin một theo một phong cách của riêng mình, nâng cao độ tin cậy, sinh động đối với công chúng.
Song song với đó, sự hỗ trợ của khoa học kỹ thuật hiện đại cũng khiến các chương trình tin tức trở nên hấp dẫn hơn, mới và nóng hơn, công chúng được tương tác trực tiếp với ê-kíp sản xuất chương trình, được phát biểu và đáp ứng những nguyện vọng của họ, được giải quyết những vướng mắc và vấn đề trong cuộc sống… Những chương trình tin tức đang dần trở nên “mở” hơn bao giờ hết. Chính bản thân mỗi công chúng theo dõi cũng sẽ góp một phần tạo nên chương trình tin tức ấy thông qua những thiết bị công nghệ hiện đại hỗ trợ thu phát tiện lợi.
Khi nhắc đến Infotainment trên truyền hình Việt Nam không thể kể đến sự đổi mới của những chương trình chính luận truyền thống và ra đời của nhiều chương trình tin tức vô cùng mới mẻ và hiện đại. Điển hình chính là chương trình tin tức “Chuyển động 24h” của VTV1 – Đài truyền hình Việt Nam. Đây là một chương trình tin tức cung cấp một cách nhanh nhạy, chính xác và hấp dẫn cho người xem truyền hình những thông tin mới, có ý nghĩa, được nhiều người quan tâm các lĩnh vực: chính trị, xã hội, kinh tế, văn hóa, thể thao, giải trí…
Trong đó, chương trình đặc biệt chú trọng những sự kiện, những vấn đề liên quan mật thiết đến đời sống dân sinh, trật tự đô thị trên địa bàn các thành phố lớn; chú trọng việc phát hiện, phản ánh và cổ vũ những nhân tố mới, phê phán cái cũ, cái lạc hậu cùng những biểu hiện không lành mạnh trong bối cảnh kinh tế thị trường, ở những khu vực phát triển năng động. Những đề tài nóng trong đời sống xã hội cũng sẽ được chú ý khai thác.
Đó là những mảng tin đề cập những vấn đề bức xúc trong mọi mặt đời sống: giáo dục, y tế, trật tự an ninh … mảng đề tài nghệ thuật, giải trí cũng được khai thác dưới góc nhìn mới mẻ: hài hước, dí dỏm mà sâu sắc, lắng đọng với tiêu chí “người đưa tin đầu tiên”, đáp ứng nhu cầu thông tin của người dân một cách cụ thể và nhanh nhất. Có thể nói, “Chuyển động 24h” như một món ăn thập cẩm của chương trình tin tức trên truyền hình Việt Nam, mang đậm nét nhất hiện tượng thông tin mang tính chất giải trí không chỉ ở tính chất thông tin mà còn cả ở cách thể hiện mới mẻ, năng động, trẻ trung nhưng vẫn còn gây nhiều tranh cãi.
Cùng với đó, những chương trình thời sự chính luận truyền thống như “Chào buổi sáng”, “Thời sự 12h”, “Thời sự 19h” của VTV1 – Trung tâm Truyền hình Việt Nam cũng đang dần đổi mới hình thức thể hiện thông tin chính luận – thời sự một cách linh hoạt hơn qua việc đổi mới cấu trúc, hình thức dẫn vào vấn đề, ứng dụng những tiến bộ khoa học kĩ thuật trong việc chuyển tải thông tin, nâng cao nhiều hơn nữa khả năng tương tác giữa phóng viên, người dẫn chương trình và công chúng. Kịch bản của chương trình thời sự này luôn luôn được cập nhật thường xuyên ngay cả trong quá trình phát sóng để đảm bảo độ nhanh nhạy cũng như cảm xúc tươi mới, bất ngờ của chính ban biên tập và người dẫn, tạo cảm giác thích thú, bớt nhàm chán đối với công chúng theo dõi chương trình.
Hy vọng với lượng kiến thức về Infotainment trên, bạn đã có thêm nhiều thông tin bổ ích và mới mẹ phục vụ cho nhu cầu công việc cũng như học tập!
Giảng viên Lê Thuỵ Xuân Dương
Bộ môn Quản trị kinh doanh
Cao đẳng FPT Mạng cá cược bóng đá Đà Nẵng
